Kontynuując cykl omawiający najczęściej pojawiające się we wzorcach umownych postanowienia niedozwolone, chcielibyśmy zwrócić uwagę na szczególnych rodzaj klauzul abuzywnych. Mowa tu o tym typie klauzul, które spełniają przesłanki klauzuli niedozwolonej w rozumieniu art. 385(3) pkt 9 KC, zgodnie z którym: „niedozwolonymi są takie postanowienia umowy, które przyznają kontrahentowi
konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy.”

Taki rodzaj klauzul ma szczególny charakter z tego powodu, że obejmuje bardzo szeroki zakres możliwych zapisów, szeroki do tego stopnia, że nie można nawet w przybliżony sposób, z góry określić granic, których przestrzeganie pozwoli na uniknięcie uznania wyczerpania przesłanego z artykułu art. 385³  pkt 9 KC.  Trudności budzi też zawsze ocena konkretnej klauzuli w świetle treści tego przepisu, musi bowiem zawsze uwzględniać okoliczności indywidualnego przypadku, w szczególności model konsumenta na danym rynku jak również systemowe miejsce danej klauzuli w danym wzorcu umownym podlegającym ocenie. Pamiętać należy, że naruszenie art. 385³  pkt 9 KC, powinno być oceniane w świetle generalnego obowiązku określonego w art. 385 § 1 KC w świetle którego, wzorzec umowy, zarówno w kwestii formy i treści, powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały- jest to tzw. wymóg transparentności. Ten wymóg zaś może być naruszony przez bardzo szeroki wachlarz różnego typu klauzul umownych.

Zwrócić należy uwagę, że w rejestrze klauzul niedozwolonych nie ma aż tak dużej ilości klauzul niedozwolonych naruszających zasadę transparentności jak choćby klauzul w sposób abuzywny ograniczających zasady odpowiedzialności przedsiębiorcy wobec konsumenta za nienależyte wykonanie umowy. Z drugiej zaś strony naruszeniu zasady transparentności każdorazowo poświęcona jest znaczna część okresowych raportów UOKiK z kontroli wzorców umownych, które często stwierdzają występowanie klauzul tego rodzaju w znacznej części (często w większości) poddanych kontroli wzorców. Obrazuje to trudności jakie wywołuje ocena poszczególnych klauzul w świetle tej zasady.

Najogólniej rzecz ujmując zasadę transparentności będą naruszały te postanowienia umowne, które sformułowane są w ten sposób, iż dają przedsiębiorcy dużą swobodę stwierdzenia czy zaszły czy też nie, opisane danym postanowieniem sytuacje bądź przesłanki. Chodzi więc głównie o takie zapisy umów, w świetle których konsument nie jest w stanie ocenić wystarczające jednoznacznie swojej prawnej lub faktycznej sytuacji.

Tytułem przykładów wskazać można, że w tym zakresie, za niedozwolone powinny być uznane takie postanowienia jak (przykłady za raportami UOKiK):

• „Gwarancja nie obejmuje: samochodów używanych do celów innych niż te, do których zostały zaprojektowane„
• „prawo do gwarancji nie obejmuje (…) części standardowych związanych z przeglądami lub czynnościami obsługi technicznej”
•  „przy przekroczeniu takich parametrów jak: masa ładunku, ograniczenie liczby pasażerów, prędkości jazdy i prędkości obrotowej silnika, względnie przy ogólnych nadużyciach„
• „W uzasadnionych przypadkach wynajmujący może wejść w posiadanie pojazdu przed upływem końca wskazanego w umowie okresu wynajmu”
• „Najemca odpowiada materialnie za wszelkie szkody: uszkodzenia, braki, zniszczenia lub kradzież pojazdu albo jego części. które nie są objęte ubezpieczeniem AC zawartym przez Wynajmującego (ogólne warunki AC PZU, InterRisk dostępne w biurze Car Net Polska) powstałe z powodów takich jak: prowadzenie pojazdu bez wymaganych uprawnień lub pod wpływem alkoholu oraz innych niedozwolonych środków i inne.”
• „Jeśli jednak wystąpi perforacja korozyjna, zostanie ona usunięta bezpłatnie pod warunkiem, że perforacja nie została spowodowana (…) przez niedostateczną pielęgnację nadwozia (…).”
• „Opóźnienia wywołane decyzjami administracyjnymi lub ich brakiem, w wyniku zmiany przepisów oraz innych niezależnych od sprzedającego przeszkód spowodują  odpowiednie przesunięcie terminów rozpoczęcia budowy i oddania przedmiotu budowy kupującemu”
• „W przypadku wystąpienia w trakcie realizacji budowy niekorzystnych warunków atmosferycznych takich jak np. niskie temperatury poniżej ‐ 5 stopni C, ulewne deszcze trwające przez co najmniej 30 dni lub też wystąpienia innych podobnych i niezależnych od Sprzedającego przeszkód. Sprzedający zastrzega sobie prawo do przedłużenia terminów”
•  „Termin zawarcia umowy przyrzeczonej, o którym mowa w ust. 2 ulega również  przesunięciu, lecz nie później niż  do dnia (…) roku w związku z opóźnieniem w wybudowaniu lub wydaniu Lokalu Mieszkalnego na skutek okoliczności zewnętrznych, na które Sprzedawca pomimo zachowania należytej staranności nie miał wpływu, w tym w szczególności wskutek: ‐ siły wyższej, ‐ działań organów administracji samorządowej i państwowej, innych instytucji oraz osób trzecich, od których zależy możliwość  prowadzenia robót budowlanych”
• „Zakreślone powyżej terminy nie wiążą  realizującego w przypadku zaistnienia okoliczności lub zajścia zdarzeń  niemożliwych do przewidzenia w chwili zawarcia umowy, w szczególności działania siły wyższej lub innych niezależnych od realizującego ważnych przyczyn, takich jak: wojny, rewolucje, pożary, powodzie, nadzwyczajne zmiany stosunków prawnych, objęcie terenu budowy poszukiwaniami archeologicznymi lub kryminalistycznymi, zaistnienie warunków atmosferycznych uniemożliwiających prowadzenie robót budowlanych zgodnie ze wskazaniami sztuki budowlanej, itp”.;

Powyższe przykłady wskazują, że za abuzywne w świetle przepisu art. 385³  pkt 9 KC należy uznać te klauzule, które charakteryzują się dużym stopniem ogólności, zawierają sformułowania niedookreślone. Sfomułowania takie jak „nadzwyczajne okoliczności”, „normalne zużycie”, „zwykłe używanie”, „okoliczności niezależne od(…)”, „ogólne nadużycia”, „niewłaściwe korzystanie”, „niedostateczna pielęgnacja”, ale również np. „okoliczności nietypowe”, „okoliczności zewnętrzne”, przyznają przedsiębiorcy zbyt dużą swobodę interpretacji, pozostawią Konsumenta w niepewności, co do jego praw i obowiązków. Ryzyko rozpoznania wskazanych klauzul niedozwolonych związane jest te ze wszelkimi otwartymi katalogami przesłanek. Przykładowo w jednym z raportów UOKIK uznał za mający charakter klauzuli niedozwolonej ze względu na swoją niejasność zapis posługujący się sformułowanie „na przykład”.

Podobny charakter do tego typu klauzul niedozwolonych mają klauzule spełniające przesłanki, o których mowa w art 385³  pkt 4 KC, zgodnie z którym za niedozwolone należy uznać klauzule, które przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy
Przykładem takiej klauzuli może być klauzula zawierająca wymóg serwisowania „w autoryzowanych punktach”, gdy konsumentowi nie udostępniono listy takich punktów albo nie wskazano na sposób ustalenia takich punktów lub klauzule zawierające wielopoziomowe odesłania do kilku kolejnych dokumentów, które utrudniają konsumentowi ustalenie rzeczywistej treści wiążących go obowiązków. Oczywiście niewłaściwe z tego punktu widzenia są do decyzji poszczególnych komórek przedsiębiorcy (np. „w sprawach nieuregulowanych niniejszym Regulaminem indywidualne decyzje podejmuje Dyrektor”) czy odesłania do dokumentów wcześniej nieudostępnionych konsumentowi.  Wątpliwe z tego punktu widzenia są też praktyki odsyłania np. do stron internetowych.