W kolejnej części cyklu chcielibyśmy zwrócić na bardzo licznie występujące w obrocie (na co wskazuje choćby lektura rejestru klauzul niedozwolonych) postanowienia wzorców umownych, których abuzywność polega na tym, że ograniczają prawa konsumenta względem przedsiębiorcy, w szczególności odnoszące się do niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.

Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z art 385³ Kodeksu Cywilnego, zawierającego katalog tzw „szarych” klauzul umownych w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. W świetle tego przepisu za klazule abuzywne mogą zostać uznawane wszelkie, które określają odpowiedzialność przedsiębiorcy względem konsumenta w sposób mniej korzystnych od zasad ogólnych. Często dotyczy to postanowień ograniczeń odpowiedzialności za wady towaru lub ustalających procedurę reklamacji w sposób zbytnio sformalizowany, utrudniający realizację uprawnień, których dotyczy taka reklamacja lub pozbawiających prawa reklamacji z przyczn formlanych.
W związku z tym ne może dziwić, że do rejestru klauzul niedozwolonych zostały wpisane takie klazule jak:

1. „Warunkiem rozpatrzenia reklamacji jest spisanie w dniu otrzymania przesyłki w obecności pracownika firmy spedycyjnej protokołu reklamacyjnego na druku firmy transportowej oraz przesłanie protokołu na adres sklepu”
2. „Sprawdzenie przesyłki przy odbiorze jest niezbędnym warunkiem uwzględnienia ewentualnych roszczeń Klienta z tytułu uszkodzenia czy okradzenia przesyłki w transporcie.”
3. „Reklamacje dotyczące uszkodzeń mechanicznych powstałych podczas transportu paczki będą rozpatrywane tylko na podstawie spisanego wraz z kurierem protokołu reklamacyjnego.”
4.”Uszkodzenia powstałe w czasie dostawy i transportu będą rozpatrywane tylko wtedy, gdy usterka zostanie ujawniona w obecności pracownika Poczty Polskiej lub firmy kurierskiej. W takim przypadku niezbędne jest spisanie protokołu szkody potwierdzonego przez pracownika firmy kurierskiej lub pracownika poczty”.
5. ” (…)protokół jest niezwykle ważnym dokumentem, gdyż stanowi podstawowy warunek umożliwiający dochodzenie przez Kupującego od Sprzedającego, a także Sprzedającego od Kuriera roszczeń wynikających z uszkodzeń lub niekompletnej przesyłki”

Taki charakter mają te postanowienia, które mogą „odstraszać” Konsumentów od zgłaszania roszczeń reklamacyjnych np. poprzez obciążanie Konsumenta kosztami składania reklamacji. Poniżej przykłady takich klazul:

6. „W przypadku nieuzasadnionej reklamacji lub uszkodzenia sprzętu z winy użytkownika, sklep ma prawo obciążyć Klienta kosztami manipulacyjnymi (koszty ekspertyz, transportu)”
7.”Jeżeli towar dostarczony do serwisu okaże się sprawny i firma nie wykryła usterki serwis pobierze opłate za diagnostykę oraz koszty przesyłki.”

Z podobnych powodów niedozwolone są klauzule ograniczające prawo Konsumenta do zwrotu towaru (odstąpienia od umowy). Najczęsciej dotyczą one konieczności zwrotu wraz z odpowiednimi dokumentami lub w opdowiednim stanie np. :

8.”Wraz z zwracanym towarem należy przesłać oryginał dowodu zakupu.”
9.””Zwracany w tym trybie towar zostanie przyjęty tylko i wyłącznie wtedy, gdy nie będzie używany, będzie odesłany w oryginalnym, nieuszkodzonym pudełku, z kompletną jego zawartością, a sam produkt oraz akcesoria będą nieuszkodzone, oraz nie będą nosiły jakichkolwiek śladów użytkowania”
10.””Zwroty dopuszczalne są tylko w przypadku towaru: -nie używanego (nie noszącego jakichkolwiek śladów używania) -oryginalnie opakowanego, jeżeli towar występował w opakowaniu – nie zniszczonego w inny sposób – nie pozbawionego metek, zarówno wewnętrznych, jak i dołączonych do produktu -kompletnego tj zawierającego wszystkie elementy w tym zapasowe guziki, zamki etc o ile takie zostały do produktu dołączone”
11. „”Jednak zwracany towar nie może nosić śladów użycia i posiadać nienaruszone oryginalne opakowanie. Razem ze zwracanym produktem należy przesłać kopię faktury”
12.”W przypadku faktury VAT warunkiem zwrotu pieniędzy jest odesłanie towaru, a następnie podpisanie i odesłanie faktury korygującej.”

Zaskakujący jest fakt, że chociaż abuzywność takich postanowień nie powinna budzić niczyjej wątpliwości, wciąż są bardzo często stosowane w obrocie- wybrane przykłady z rejestru klauzul niedozwolonych pochodzą wyłącznie z 2017 roku oraz końca roku 2016.