Rozpoczynając działalność w Internecie wiele osób zadaje sobie pytanie o konieczność posiadania regulaminu dla danego rodzaju działalności. Czy każdy sklep musi posiadać regulamin? Czy taki dokument powinien być zamieszczony na stronach nie prowadzących sprzedaży, takich które nie posiadają odrębnego modułu zamówień, portalach informacyjnych udostępniających materiały redakcyjne, serwisach aukcyjnych, reklamowych, ogłoszeniowych?
Czy każda strona musi mieć regulamin?
Rozpoczynając działalność w Internecie wiele osób zadaje sobie pytanie o konieczność posiadania regulaminu dla danego rodzaju działalności. Czy każdy sklep musi posiadać regulamin? Czy taki dokument powinien być zamieszczony na stronach nieprowadzących sprzedaży, takich które nie posiadają odrębnego modułu zamówień, portalach informacyjnych udostępniających materiały redakcyjne, serwisach aukcyjnych, reklamowych, ogłoszeniowych?
Na wstępie wskazać należy, że przepisy prawa, w tym także dotyczące zawierania z konsumentami umów na odległość, nie zawierają obowiązku uregulowania zasad dokonywania sprzedaży towarów czy też świadczenia usług (z wyjątkiem usługi świadczonej drogą elektroniczną, o czym poniżej) w regulaminie. Niemniej jednak ze względu ma szereg obowiązków, w tym informacyjnych spoczywających na przedsiębiorcach wynikających w szczególności z ustawy dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (np. obowiązki informacyjne związane z zawieraniem umów na odległość) czy też Kodeksu Cywilnego (np. obowiązki informacyjne związane z ofertą elektroniczną), a także z praktycznego punktu widzenia, ze względu na celowość czytelnego uregulowania relacji z Klientami, warto by przedsiębiorca rozpoczynający działalność w Internecie posiadał regulamin w tym zakresie. Nie ma wymogu, żeby określone obowiązki informacyjne były spełnione poprzez zamieszczanie informacji w dokumencie stanowiącym regulamin, niemniej jednak wydaje się to najbardziej praktyczne.
Przepisy prawa wymagają jednak wprost posiadania regulaminu przez usługodawców świadczących usługi drogą elektroniczną. Wymóg ten wynika z art. 8 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (dalej “uśude”). Zgodnie z tym przepisem usługodawca:
1) określa regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną,
2) nieodpłatnie udostępnia usługobiorcy regulamin przed zawarciem umowy o świadczenie takich usług, a także – na jego żądanie – w taki sposób, który umożliwia pozyskanie, odtwarzanie i utrwalanie treści regulaminu za pomocą systemu teleinformatycznego, którym posługuje się usługobiorca.
Rodzi się zatem pytanie jakiego rodzaju usługa wymaga posiadania wskazanego regulaminu tj. jakiego rodzaju działalność stanowi świadczenie usługi drogą elektroniczną, w rozumieniu uśude.
Zgodnie z art. 2 pkt 4 uśude świadczenie usługi drogą elektroniczną to wykonanie usługi świadczonej bez jednoczesnej obecności stron (na odległość), poprzez przekaz danych na indywidualne żądanie usługobiorcy, przesyłanej i otrzymywanej za pomocą urządzeń do elektronicznego przetwarzania, włącznie z kompresją cyfrową, i przechowywania danych, która jest w całości nadawana, odbierana lub transmitowana za pomocą sieci telekomunikacyjnej w rozumieniu ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne.
Interpretacja wskazanej definicji budzi pewne wątpliwości w praktyce, czego przykładem jest choćby fakt, iż Prezes UOKiK niekiedy w swoich decyzjach musiał wyjaśniać, że czynności związane z zawarciem umowy za pośrednictwem sklepu internetowego mają status usługi świadczonej drogą elektroniczną (Decyzja z dnia 17.06.2011r., nr RWR 11/2011).
Przepisy uśude nie zawierają przy tym wskazówek interpretacyjnych pomagających ustalić zakres wskazanej definicji, np. przykładowego katalogu usług stanowiących “świadczenie usługi drogą elektroniczną”. Pomocne w tej kwestii są zaś postanowienia aktów prawa europejskiego.
Zwrócić należy uwagę, w szczególności na postanowienia Dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym) oraz Dyrektywy 98/48/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lipca 1998 r. zmieniającą dyrektywę 98/34/EC w sprawie ustanowienia procedury wymiany informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych które były implementowane do polskiego porządku prawnego właśnie przez przepisy uśude.
Pierwsza ze wskazanych dyrektyw wskazuje, że usługi społeczeństwa informacyjnego (stanowiące odpowiednik świadczenia usług drogą elektroniczną) nie ograniczają się wyłącznie do usług dających sposobność do zawierania umów on-line, ale, o ile stanowią one działalność gospodarczą, dotyczą także usług, które nie są wynagradzane przez tych, którzy je otrzymują, takie jak usługi polegające na oferowaniu informacji on-line lub informacji handlowych lub zapewniających narzędzia umożliwiające szukanie, dostęp oraz pozyskiwanie danych; w usługach społeczeństwa informacyjnego mieszczą się także usługi, które polegają na przekazywaniu informacji poprzez sieć komunikacyjną, na zapewnianiu możliwości dostępu do sieci komunikacyjnej lub na hostingu informacji przekazywanych przez usługobiorcę; usługi przekazywane punkt-punkt, takie jak usługi wideo na żądanie lub przekazywanie informacji handlowych pocztą elektroniczną (motyw 18 dyrektywy o handlu elektronicznym).
Załącznik do drugiej ze wskazanych dyrektyw wskazują przykładowe usługi, które nie są usługą społeczeństwa informacyjnego np: wgląd do elektronicznego katalogu w sklepie przy fizycznej obecności klienta, rezerwacja biletu lotniczego w biurze podróży przy fizycznej obecności klienta za pomocą sieci komputerowej, udostępnienie gier elektronicznych w salonie przy fizycznej obecności użytkownika.
W świetle powyższych wskazówek uznać należy, że usługę świadczoną drogą elektroniczną stanowi wiele typowych usług świadczonych zwykle przez różnego rodzaju strony internetowe, w tym:
– sprzedaż online, systemy składania zamówień;
– prezentowanie informacji, w tym informacji handlowych (materiały redakcyjne, usługi portali i serwisów informacyjnych, reklamy, katalogi online);
– usługi wyszukiwania;
– newsletter, przesyłanie informacji handlowych drogą elektroniczną;
– usługi komunikacji internetowej, w tym komunikatory, formularze kontaktowe;
– udostępnianie materiałów video.
Z pewnością w zakresie wskazanych usług będą mieścić się też takie jak fora internetowe, udostępnianie platform blogowych, portale aukcyjne, serwisy społecznościowe, porównywarki cenowe, różnego rodzaju porady online, czasopisma online.
Wskazać należy, że niektóre inne przepisy wydają się jeszcze szerzej określać zakres pojęcia usług elektronicznych. Przykładowo przepisy dotyczące podatku od towarów i usług (na gruncie prawa europejskiego dotyczące podatku od wartości dodanej) wskazują, że taką usługę stanowią m.in. usługi umożliwiające lub wspomagające obecność przedsiębiorstw lub osób w sieci elektronicznej, takie jak witryna lub strona internetowa.
Szeroka definicja usługi świadczonej drogą elektroniczną sprawia, że większość stron www powinna posiadać stosowny regulamin. Większość takich stron oferuje bowiem takie usługi jak wyszukiwanie, formularze kontaktowe, newsletter, prezentacja reklam czy innych informacji handlowych. W naszej ocenie istotne jest również, żeby regulamin miał charakter indywidualny. Częstym błędem jest powielanie zapisów z innych regulaminów lub korzystanie z ogólnych wzorów, gdyż każda działalność, nawet w tej samej branży, jest różna, a stosowanie zapisów nieodpowiadających specyfice danego biznesu, choćby w konkretnych szczegółach jest częstym polem sporów z Klientami, gdy okazuje się, że formalne zapisy regulaminy to jedno, a praktyka ich stosowania, zgodnie z tym jaki cel zamierzał osiągnąć przedsiębiorca, jest de facto inna.
Brak stosownego regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną Prezes UOKiK uznaje za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w postaci naruszenia obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, za co grozi kara do 10% obrotu.